Huisarts Mark Brueren: “Euthanasie en zelfmoord zijn in de psychiatrie twee kanten van dezelfde medaille.’
Met interesse las ik het interview met psychiater Damiaan Denys (NRC 20-21 juli). De zorgen die hij met een aantal andere psychiaters en artsen heeft bij de toenemende vraag naar euthanasie door mensen met psychisch lijden zijn begrijpelijk en invoelbaar. Aan de andere kant zijn er bij dit onderwerp wel enkele kanttekeningen te maken. Allereerst: euthanasie een ‘behandeloptie’ noemen gaat wel ver. Of het nu om lichamelijk of psychisch lijden gaat, mensen komen daar doorgaans pas voor in aanmerking wanneer alle behandelopties geprobeerd zijn, maar kennelijk en jammer genoeg gefaald hebben. Euthanasie (arts bij nodig) en – in geval van psychisch lijden – auto-euthanasie (zelfmoord, geen arts bij nodig) zijn in de psychiatrie twee kanten van dezelfde medaille. Casuïstiek is mooi (het verhaal van de persoon die twee jaar op de wachtlijst stond voor euthanasie, maar er van af zag door een verliefdheid), maar doet geen recht aan de grote groep mensen die psychisch lijden, dood willen en helaas niet gered worden door verliefdheid of iets anders dat het leven de moeite waard maakt. Hoe dicht euthanasie en auto-euthanasie/zelfmoord bij elkaar liggen in geval van psychisch lijden werd me duidelijk in mijn werk als huisarts. Een nog jonge man (nog geen dertig) kende ik een jaar of drie. Hij had een nare jeugd gehad, al heel wat behandelingen gekregen, was enkele keren opgenomen geweest in een psychiatrische instelling, had allerlei medicatie gekregen van behandelend psychiaters, en werd al een tijd behandeld door een psychiater. We spraken elkaar bijna wekelijks. Ik plande de afspraak meestal op het einde van het spreekuur, zodat het geen probleem was voor anderen wanneer het zou uitlopen. Hij had inmiddels vijf zelfmoordpogingen gedaan, en afgaande op zijn verslag daarvan en de medische verslagen die ik kreeg waren deze bepaald niet kinderachtig. Ik hoopte elke keer weer op een soort van ‘deus ex machina’. Dat hij bij voorbeeld zou komen vertellen dat hij smoorverliefd was geworden, met de daarbij passende nieuwe levensmoed en energie. Helaas. Toen we zo’n jaar of twee onderweg waren kwam hij met de vraag naar euthanasie. Daar schrok ik niet alleen van, ik kon dat niet, gezien zijn nog jonge leeftijd en vanuit mijn hoop dat zijn leven nog een positieve wending zou krijgen. Hij was wat teleurgesteld, maar begreep het. Drie dagen later kreeg ik het bericht van zijn overlijden. De zesde poging was gelukt. Van de psychiater die hem behandelde kreeg ik nog een persoonlijke brief waarin werd ingegaan op de onmacht van ons beiden.
Mark Brueren, huisarts